Naruszania niezależności urzędów statystycznych można się spodziewać ze strony reżimów totalitarnych i autorytarnych. Wyniki spisu ludności w ZSRR przeprowadzonego w 1937 r. rozczarowały Stalina, co pociągnęło za sobą represje wobec statystyków. Podobne, choć bardzo rzadkie przypadki zdarzają się jednak także w krajach demokratycznych w XXI w. Nieskuteczne naciski prezydenta Argentyny na obniżanie przez statystyków stopy inflacji skończyły się procesem wobec osoby zajmującej się szacowaniem inflacji w urzędzie statystycznym INDEC. Prezes greckiego urzędu statystycznego ELSTAT został w 2018 r. skazany za przekazanie do Eurostatu prawdziwych danych makroekonomicznych wskazujących na przyczyny kryzysu w tym kraju. Artykuł pokazuje, jak wysoką cenę mogą płacić statystycy za profesjonalną pracę ukazującą prawdę o rzeczywistości gospodarczej i społecznej. Trzeba pamiętać, że praca statystyka jest służbą publiczną, w której wielkie znaczenie ma postawa etyczna. Celem artykułu jest opisanie przypadków stosowania szykan wobec statystyków przez władze państwowe niektórych krajów za przedstawianie zgodnego z prawdą obrazu rzeczywistości społecznej lub gospodarczej.
niezależność statystyki, spis ludności w ZSRR, inflacja w Argentynie, kryzys w Grecji
C18, C69, H69
Davies, N. (1999). Europa. Kraków: Znak.
European Commission. (2010). Report on Greek Government Deficit and Debt Statistics. https://bit.ly/2tNyArH.
Forero, J. (2009). Doctored Data Cast Doubt on Argentina. https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2009/08/15/AR2009081502758.html .
Główny Urząd Statystyczny. (1956). Rocznik Statystyczny 1955. Warszawa.
Główny Urząd Statystyczny. (2018). Misja statystyki publicznej. https://bip.stat.gov.pl/dzialalnosc-statystyki-publicznej/jakosc-w-statystyce/misja-statystyki-publicznej/ .
International Monetary Fund. (2013). Statement of the IMF Executive Board on Argentina. https://www.imf.org/en/news/articles/2015/09/14/01/49/pr1333 .
Kyriakidou, D. (2013). Numbers game turns nasty for Greek stats chief. https://www.reuters.com/article/us-greece-stats-insight/insight-numbers-game-turns-nasty-for-greek-stats-chief-idUSBRE92D0B220130314 .
Langkjaer-Bain, R. (2017). Trials of a statistician. Significance, 14(4), 14–19. https://doi.org/10.1111/j.1740-9713.2017.01052.x .
Łazowska, B. (2017). Główny Urząd Statystyczny w latach 1945–1989. W: F. Kubiczek (red.), Historia Polski w liczbach. Statystyka Polski. Dawniej i dzisiaj. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
Mandrou, I. (2018). Top court upholds suspended prison sentence for former statistician. https://www.ekathimerini.com/229460/article/ekathimerini/news/top-court-upholds-suspended-prison-sentence-for-former-statistician .
Sandford, D. (2012). In Moscow, history is everywhere. https://www.bbc.com/news/magazine-20157891 .
Stalin, J. W. (1938). Woprosy leninizma, izd. 10.
Tarran, B. (2018a). Tanzania’s stats law amendments ‘threaten fact-checking’. Significance, 15(6), 4–5. https://doi.org/10.1111/j.1740-9713.2018.01201.x .
Tarran, B. (2018b). The case of Anar Meshimbayeva. Significance, 15(5), 12–13. https://doi.org/10.1111/j.1740-9713.2018.01186.x .
The Economist. (2014). Don’t lie to me Argentina. Pobrane z: https://www.economist.com/leaders/2014/06/20/dont-lie-to-me-argentina
Thorvaldsen, G. (2018). Censuses and Census Takers. Global History. Abingdon: Routledge. https://doi.org/10.4324/9781315148502 .
